KANCELARIA NOTARIALNA

Większość czynności prawnych, z jakimi mamy do czynienia na co dzień, np. umowy zawierane w sklepach, umowa sprzedaży samochodu czy też sporządzenie testamentu, nie musi być zawierana, pod rygorem nieważności, w formie aktu notarialnego. Dodajmy, że o tym, czy dana czynność musi mieć postać dokumentu sporządzonego przez notariusza, decydują przepisy odpowiednich ustaw. Przykładem umów, które muszą mieć formę aktu notarialnego, są:

1. umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości (art. 158 Kodeksu cywilnego), 
2. zrzeczenie się własności nieruchomości (art. 179 § 1 Kodeksu cywilnego), 
3. umowa o przedłużenie wieczystego użytkowania (art. 236 § 3 Kodeksu cywilnego), 
4. umowa o dział spadku, jeżeli do spadku należy nieruchomość (art. 1037 § 2 Kodeksu cywilnego), 
5. umowa o zrzeczenie się dziedziczenia (art. 1048 Kodeksu cywilnego), 
6. umowa zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (art. 172 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych), 
7. umowa zbycia ekspektatywy (art. 19 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych), 
8. umowa spółki komandytowej (art. 106 Kodeksu spółek handlowych), 
9. statut spółki komandytowo-akcyjnej (131 Kodeksu spółek handlowych), 
10. umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 157 § 2 Kodeksu spółek handlowych), 
11. statut spółki akcyjnej (art. 301 § 2 Kodeksu spółek handlowych).

W przypadku braku wymogu ustawowego o formie czynności prawnej decydują zainteresowane strony. Istnieje jednak spora grupa czynności prawnych, które choć nie muszą mieć postaci aktu notarialnego, to ze względu np. na dużą wartość przedmiotu umowy powinny mieć taką właśnie formę. Tak sporządzony dokument będzie stanowił odpowiednie zabezpieczenie dowodowe na wypadek ewentualnego sporu.

Osobą upoważnioną do sporządzania aktów notarialnych i dokonywania innych czynności notarialnych jest notariusz. Notariuszowi za dokonanie czynności notarialnych przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej właściwe dla danej czynności.

Zatem, decydując się np. na zakup nieruchomości, musimy liczyć się z opłatami u notariusza, które okazują się często niemałe. Aby wiedzieć w jakiej wysokości uszczuplą one nasz portfel i czy zostały poprawnie wyliczone, musimy zajrzeć do rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. Nr 148, poz. 1564, z późn. zm.).

Ważne! 
Do taksy notarialnej należy jeszcze doliczyć opłaty, które pobierze notariusz, ale nie trafią one do jego kieszeni, a mianowicie podatek VAT od taksy, podatek od czynności cywilnoprawnych, który np. przy zakupie nieruchomości wynosi 2 procent jej wartości, a także opłatę za wpis do księgi wieczystej. Dodatkowo zapłacimy za każdy wyciąg lub wypis z aktu.

Podstawa określenia stawki taksy notarialnej

Zgodnie w ww. rozporządzeniem stawka taksy notarialnej za czynności notarialne zależy od wartości przedmiotu czynności notarialnej. Przy czym za wartość przedmiotu czynności notarialnej, co do zasady, przyjmuje się wartość podaną przez stronę (strony) czynności, z uwzględnieniem zasad przewidzianych w ustawie o podatku od spadków i darowizn albo w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Podstawą określenia maksymalnej stawki taksy notarialnej jest:

1.	przy umowie zamiany	najwyższa wartość zamienianego przedmiotu umowy
2.	przy działach	ogólna wartość majątku podlegającego działowi
3.	przy oddawaniu gruntu w użytkowanie wieczyste	wartość pierwszej opłaty, a przy jej braku – skapitalizowana wartość opłaty rocznej, stosownie do przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn
4.	przy umowie o rentę, na podstawie której następuje zbycie nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu	wartość tych rzeczy lub praw
5.	przy licytacjach i przetargach	cena rzeczy uzyskana w wyniku licytacji lub przetargu
6.	przy losowaniach nagród	wartość wylosowanych nagród
7.	przy umowie dzierżawy (poddzierżawy) oraz najmu (podnajmu)	wartość świadczeń powtarzających się za czas, na jaki umowa została zawarta, a przy umowie zawartej na czas nieokreślony – wartość świadczeń za okres 10 lat
8.	przy ustąpieniu pierwszeństwa hipotecznego	wartość przedmiotu czynności określona według pozycji posuwającej się naprzód, a jeżeli suma pozycji ustępującej jest niższa – według tej niższej sumy

Ważne! 
Przy obliczaniu wartości przedmiotu czynności notarialnej nie odlicza się obciążeń i bonifikat.

Tabela maksymalnych stawek taksy notarialnej

Wartość przedmiotu czynności notarialnej		Maksymalna stawka taksy notarialnej
powyżej	do
	3000 zł	100 zł
3000 zł	10 000 zł	100 zł + 3 % od nadwyżki powyżej 3000 zł
10 000 zł	30 000 zł	310 zł + 2 % od nadwyżki powyżej 10 000 zł
30 000 zł	60 000 zł	710 zł + 1 % od nadwyżki powyżej 30 000 zł
60 000 zł	1 000 000 zł	1010 zł + 0,4 % od nadwyżki powyżej 60 000 zł
1 000 000 zł	2 000 000 zł	4770 zł + 0,2 % od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł
2 000 000 zł		6770 zł + 0,25 % od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7500 zł Uwaga Do grupy I podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Zwiększenie wynagrodzenia za dokonanie czynności notarialnej poza kancelarią notarialną

Notariusz dokonuje czynności notarialnych (np. sporządzenie aktu notarialnego) w kancelarii notarialnej. Jednak w wyjątkowych wypadkach, jeżeli przemawia za tym charakter czynności (np. gdy notariusz spisuje protokół ze zgromadzenia spółek) lub szczególne okoliczności (np. ciężka choroba osoby, która chce spisać testament), czynności te mogą być dokonane także w innym miejscu.

Maksymalna kwota, o którą może być zwiększone wynagrodzenie za dokonanie czynności notarialnej poza kancelarią notarialną, wynosi:

1. w porze dziennej (tj. między godziną 8 a 20) – 50 zł, 
2. w porze nocnej oraz w dni wolne od pracy – 100 zł

– za każdą godzinę niezbędną do dokonania tej czynności od opuszczenia kancelarii do powrotu.

I. AKTY NOTARIALNE

Za sporządzenie aktu notarialnego, poza wyjątkami, które przedstawiamy poniżej, jako maksymalną stawkę wynagrodzenia notariusza przyjmuje się stawkę przewidzianą w tabeli powyżej („Tabela maksymalnych stawek taksy notarialnej”), przy czym:

• jeżeli jednym aktem notarialnym, sporządzonym między tymi samymi osobami, objęto kilka czynności dotyczących tego samego przedmiotu i pozostających ze sobą w takim stosunku, że jedna z tych czynności ma charakter czynności głównej, a inne mają charakter czynności ubocznych i nie mogą istnieć bez czynności głównej – za sporządzenie tego aktu notarialnego stosuje się maksymalną stawkę przewidzianą dla czynności głównej,
• w razie gdy poszczególne czynności między tymi samymi osobami dotyczą różnych przedmiotów, wartość tych przedmiotów zlicza się, jeżeli dla dokonywanych czynności przewidziana jest ta sama maksymalna stawka; jeżeli dla tych czynności przewidziane są różne maksymalne stawki, stosuje się je za każdą czynność z osobna,
• jeżeli akt notarialny obejmuje kilka czynności różnych osób, stosuje się maksymalne stawki przewidziane za każdą czynność z osobna.

1/2 maksymalnej stawki obowiązuje za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:

1. umowę zobowiązującą, zawartą pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu,

2. umowę przenoszącą własność lub użytkowanie wieczyste, w wykonaniu umowy zobowiązującej,

3. umowę sprzedaży nieruchomości rolnej z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa,

4. umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego lub nieruchomości gruntowej zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym, dokonywanej przez Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub inne podmioty na podstawie ustaw przyznających nabywcom tych lokali lub nieruchomości bonifikaty od ceny,

5. umowę zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,

6. umowę zbycia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej (prawa do lokalu mieszkalnego w domu budowanym przez spółdzielnię mieszkaniową w celu przeniesienia jego własności na członka),

7. umowę zbycia ekspektatywy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, odrębnej własności lokalu lub domu jednorodzinnego w trybie ustawy z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych,

8. umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu lub przeniesienia własności domu jednorodzinnego z prawem do gruntu, zawartych w wykonaniu umów o budowę lokalu lub domu, w trybie ustawy z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych,

9. umowę przeniesienia własności lokalu lub domu jednorodzinnego z prawem do gruntu, przez spółdzielnię mieszkaniową,

10. umowę przeniesienia własności, oddania w użytkowanie wieczyste lub przeniesienia prawa użytkowania wieczystego działki budowlanej na rzecz spółdzielni mieszkaniowej w trybie art. 35 ustawy z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych,

11. ustanowienie hipoteki,

Ważne! 
Za sporządzenie projektu aktu notarialnego obejmującego umowę oraz za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego ustanowienie hipoteki w celu zabezpieczenia kredytu bankowego udzielonego na budownictwo mieszkaniowe, zakup domu mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego albo na działalność gospodarczą maksymalna stawka wynosi 1/4 maksymalnej stawki.

12. przebieg licytacji lub przetargu,

13. przyjęcie na przechowanie pieniędzy w walucie polskiej lub obcej,

14. umowę zawieraną na podstawie przepisu art. 9 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali,

15. umowę darowizny lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość, jeżeli umowa jest zawierana pomiędzy osobami zaliczanymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, a nabywcy są uprawnieni do skorzystania z ulgi, o której mowa w art. 16 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadku i darowizn,

16. umowę sprzedaży samodzielnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu art. 2 ust. 2 zdanie 1 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali stanowiącego odrębną nieruchomość albo budynku mieszkalnego jednorodzinnego w rozumieniu przepisów ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane,

17. umowę sprzedaży nieruchomości gruntowej, stanowiącej działkę budowlaną w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Wartość przedmiotu czynności notarialnej		1/2 maksymalnej stawki taksy notarialnej
powyżej	do
	3000 zł	50 zł
3000 zł	10 000 zł	50 zł + 1,5 % od nadwyżki powyżej 3000 zł
10 000 zł	30 000 zł	155 zł + 1 % od nadwyżki powyżej 10 000 zł
30 000 zł	60 000 zł	355 zł + 0,5 % od nadwyżki powyżej 30 000 zł
60 000 zł	1 000 000 zł	505 zł + 0,2 % od nadwyżki powyżej 60 000 zł
1 000 000 zł	2 000 000 zł	2385 zł + 0,1 % od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł
2 000 000 zł		3385 zł + 0,125 % od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 5000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 3750 zł

1/4 maksymalnej stawki obowiązuje za sporządzenie projektu aktu notarialnego obejmującego umowę oraz za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:

1. ustanowienie hipoteki w celu zabezpieczenia kredytu bankowego udzielonego na budownictwo mieszkaniowe, zakup domu mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego albo na działalność gospodarczą,

2. losowanie nagrody,

3. potwierdzenie oświadczenia woli zawartego w innym akcie notarialnym.

Wartość przedmiotu czynności notarialnej		1/4 maksymalnej stawki taksy notarialnej
powyżej	do
	3000 zł	25 zł
3000 zł	10 000 zł	25 zł + 0,75 % od nadwyżki powyżej 3000 zł
10 000 zł	30 000 zł	77,50 zł + 0,5 % od nadwyżki powyżej 10 000 zł
30 000 zł	60 000 zł	177,50 zł + 0,25 % od nadwyżki powyżej 30 000 zł
60 000 zł	1 000 000 zł	252,50 zł + 0,1 % od nadwyżki powyżej 60 000 zł
1 000 000 zł	2 000 000 zł	1192,50 zł + 0,05 % od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł
2 000 000 zł		1692,50 zł + 0,0625 % od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 2500 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 1875 zł

1/10 maksymalnej stawki obowiązuje za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:

1. oświadczenie o przystąpieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub objęciu udziałów w tej spółce,

2. oświadczenie zawierające zgodę osób przystępujących do spółki akcyjnej na zawiązanie spółki, na brzmienie statutu i na objęcie akcji, wyrażoną w innym akcie niż akt obejmujący statut.

Wartość przedmiotu czynności notarialnej		1/10 maksymalnej stawki taksy notarialnej
powyżej	do
	3000 zł	10 zł
3000 zł	10 000 zł	10 zł + 0,3 % od nadwyżki powyżej 3000 zł
10 000 zł	30 000 zł	31 zł + 0,2 % od nadwyżki powyżej 10 000 zł
30 000 zł	60 000 zł	71 zł + 0,1 % od nadwyżki powyżej 30 000 zł
60 000 zł	1 000 000 zł	101 zł + 0,04 % od nadwyżki powyżej 60 000 zł
1 000 000 zł	2 000 000 zł	477 zł + 0,02 % od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł
2 000 000 zł		677 zł + 0,025 % od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 1000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 750 zł

 Maksymalna stawka za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:

 

Pobierana za		Stawka
1.	umowę zbycia nieruchomości, jeżeli w związku z tą umową następuje wypłata świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego rolników albo renty strukturalnej współfinansowanej ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej	600 zł
2.	umowę majątkową małżeńską	400 zł
3.	testament	50 zł
4.	testament zawierający zapis, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku	150 zł
5.	odwołanie testamentu	30 zł
6.	zwolnienie nieruchomości od obciążeń lub zrzeczenia się prawa, jeżeli wartości przedmiotu nie da się określić	60 zł
7.	zrzeczenie się własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego	80 zł
8.	pełnomocnictwo do dokonania jednej czynności	30 zł
9.	pełnomocnictwo przy czynnościach zawierających umocowanie do dokonania więcej niż jednej czynności	100 zł
10.	oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku	50 zł

Maksymalna stawka wynosi:

 

Pobierana za			Stawka
I.	sporządzenie protokołu:
	1.	zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub walnego zgromadzenia spółdzielni	750 zł
	2.	walnego zgromadzenia akcjonariuszy	1100 zł
	3.	zgromadzenia wspólników innej spółki niż wymienione w pkt 1 i 2 albo protokołu posiedzenia zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego	500 zł
	4.	zebrania wspólnoty mieszkaniowej	300 zł
	5.	zawierającego oświadczenie towarzystwa funduszy inwestycyjnych o zmianie statutu funduszu inwestycyjnego	1000 zł
	6.	niedojścia do skutku licytacji, przetargu lub losowania nagród	100 zł
	7.	przyjęcia dokumentu na przechowanie,	50 zł
		a za przechowanie dokumentu, od każdego dokumentu, za każdy rozpoczęty miesiąc	20 zł
	8.	dziedziczenia	100 zł
	9.	otwarcia i ogłoszenia testamentu	50 zł
II.	sporządzenie innego protokołu		200 zł
III.	sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, uzupełniającego aktu poświadczenia dziedziczenia w zakresie spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne		50 zł
IV.	sporządzenie zaświadczenia o powołaniu wykonawcy testamentu		30 zł

Uwaga! 
Za sporządzenie protokołu dokumentującego podwyższenie kapitału zakładowego spółki jako maksymalną stawkę przyjmuje się stawkę przewidzianą w tabeli zamieszczonej na początku artykułu („Tabela maksymalnych stawek taksy notarialnej”), przy czym podstawą określenia maksymalnej stawki jest różnica pomiędzy wysokością podwyższonego kapitału zakładowego a wysokością dotychczasowego kapitału zakładowego.

II. WYPISY, ODPISY I WYCIĄGI

Za sporządzenie wypisu, odpisu lub wyciągu z akt notarialnych lub innego dokumentu maksymalna stawka wynosi 6 zł za każdą rozpoczętą stronę, przy czym za stronę uważa się tekst obejmujący nie mniej niż 25 wierszy.

III. POŚWIADCZENIA

Maksymalna stawka wynosi:

 

Pobierana za			Stawka
1.	poświadczenie własnoręczności podpisu albo odcisku palca osoby niepiśmiennej lub niemogącej pisać:
	a)	na dokumentach, jeżeli przedmiot jest oznaczony sumą pieniężną	1/10 maksymalnej stawki, jaka należałaby się, gdyby dokument sporządzono w formie aktu notarialnego, nie więcej jednak niż 300 zł
	b)	na pełnomocnictwach i innych dokumentach	20 zł
2.	poświadczenie zgodności odpisu z okazanym dokumentem, za każdą stronę		6 zł
3.	poświadczenie czasu okazania dokumentu, za każdą stronę		6 zł
4.	poświadczenie pozostawania przy życiu:
	a)	w celu otrzymania emerytury, renty lub innych świadczeń z ubezpieczenia społecznego	5 zł
	b)	w innym celu	30 zł
5.	poświadczenie pozostawania osoby w określonym miejscu		30 zł

IV. DORĘCZANIE OŚWIADCZEŃ

Za doręczenie stronie przeciwnej oświadczenia wniesionego ustnie do protokołu albo wręczonego lub przesłanego notariuszowi maksymalna stawka wynosi 40 zł.

V. PROTESTY

Za sporządzenie protestu maksymalna stawka wynosi przy wartości kwoty ulegającej zaprotestowaniu:

1) do 1000 zł włącznie – 5 zł,
2) powyżej 1000 zł – 5 zł + 0,5 % od nadwyżki ponad 1000 zł, nie więcej jednak niż 2500 zł.

Uwaga! 
Jeżeli osoba, przeciwko której protest ma być skierowany, uczyni zadość wezwaniu przed sporządzeniem protestu, maksymalna stawka wynosi połowę stawki określonej powyżej.

VI. INNE CZYNNOŚCI

Za dokonanie czynności notarialnej niewymienionej powyżej maksymalna stawka wynosi 200 zł.

Podstawa prawna: 
Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. Nr 148, poz. 1564, z 2005 r. Nr 11, poz. 83, z 2007 r. Nr 187, poz. 1336 oraz z 2008 r. Nr 173, poz. 1078) 
Art. 1 § 1, art. 3 i 5 ustawy z 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158, z późn. zm.)